Cảm giác vừa no lại vừa ấm dường như cái lạnh đã bị đẩy dạt ra ngoài, thật sung sướng, hạnh phúc và “ngon” biết bao khi hơn hai mươi năm mới có dịp trở về quê hương, được thưởng thức lại hương vị độc đáo của món cháo quê nhà.
Cháo lươn là một món ăn dân dã của các làng quê, một món ngon “nổi tiếng” trong làng ẩm thực Việt từ lâu đời. Trong thực đơn các nhà hàng hiện nay, cháo lươn là món khai vị được nhiều thực khách trong nước cũng như nước ngoài lựa chọn.
Riêng xứ Nghệ quê tôi, cháo lươn cũng là món không thể thiếu trong bữa tiệc đãi khách, đặc biệt là khách từ xa tới. Thiếu món gì chứ món “đặc sản” đó là không thể. Sẵn nguồn nguyên liệu rất dồi dào lại dễ kiếm, người dân thường tự “bẫy” được rất nhiều lươn, chia cho cả xóm cùng ăn.
Lại nghe dân gian “kháo nhau” lươn là liều thuốc bổ rất hữu hiệu, “ăn lươn không bổ bề ngang cũng bổ bề dọc”, vừa ngon lại dễ chế biến, nên các gia đình thường xuyên nấu món cháo lươn vào bữa sáng dùng điểm tâm và ví như đó là liều “thuốc bổ dưỡng” cho cả ngày hôm đó.
Mà có điều “chắc chắn”, chính nhờ những con lươn nơi chốn đồng sâu sình lầy đó, mà người dân quê tôi vất vả một nắng hai sương, nhưng sức khỏe vẫn dẻo dai bền bỉ. Những đứa trẻ con nhà nghèo vẫn mạnh khỏe “đùi đụi”, hay ăn chóng lớn và ít khi bị bệnh lặt vặt.
Theo Đông y, thịt lươn là một vị thuốc bồi dưỡng sức khỏe có tính ôn, vị ngọt, có tác dụng bổ khí dưỡng huyết và làm mạnh gân cốt nên rất tốt cho người thể trạng nhiệt, thiếu máu, suy nhược cơ thể, gầy còm mệt mỏi. Lươn còn là món ăn bổ dưỡng cho người già ốm yếu, trẻ em suy dinh dưỡng, còi cọc. Lươn kết hợp cùng với các vị dược liệu chữa được rất nhiều bệnh.
Lươn, hầm chung với sả và rau ngổ trị phong thấp, đau nhức xương sống rất hiệu quả. Trị kiết lỵ trĩ nội, bệnh huyết trắng ở phụ nữ, bổ máu sinh khí huyết, tăng cường dương khí, giúp máu huyết lưu thông.
Theo âm dương ngũ hành, máu lươn còn gọi là thiện ngư huyết, giúp tăng cường khả năng tình dục, chữa chứng bất lực. Máu lươn tương khắc với kim loại, do đó khi làm thịt lươn không nên dùng dao bằng sắt, tốt nhất là dùng cật tre vót mỏng.